Miền Bắc, mỗi khi hè về, khi những cơn nắng hạ tháng 6 như thiêu như đốt, nước trên đồng đã cạn để chuẩn bị gieo cấy vụ hè thu, lúc đó cua nhiều, cua nóng qua phải chui trong các bụi cỏ, gốc rạ hay ngoi lên bờ để tránh nóng. Như chúng ta từng nghe nhà thơ Trần Đăng Khoa viết trong bài Hạt gạo làng ta như:
Những trưa tháng 6
Nước như ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy.
Mùa ấy, chúng tôi thường đi bắt cua đồng về cho mẹ nấu canh cua hoặc nấu bún riêu cua. Với những thứ rau có sẵn trong nhà, thật là ngon và nhớ.
Bún riêu cua đồng kiểu miền Bắc hơi cầu kỳ chút, vì các thứ gia vị phải công phu và đặc biệt là có vị chua của mẻ, có nơi thì họ dùng giấm bỗng. Vị chua mát của mẻ cộng với mùi thơm của cua đồng vẫn còn hơi đất hoà quyện với các thứ rau trong vườn nhà tạo nên sự ngọt dịu thanh mát, xua tan đi cái nóng nực của ngày hè. Một ký ức vô cùng tuyệt đẹp trong mỗi người lớn lên ở vùng quê đồng bằng Bắc Bộ.
Nguyên liệu cần chuẩn bị (cho gia đình 6 người ăn)
Cua đồng tươi ngon 700g đến 1 kg
Đậu hũ trắng
Cà chua 5 trái (riêu cua càng nhiều cà chua càng ngon)
Mẻ chua 5 muỗng cà phê
Hành tím, tôm khô bóc vỏ vài con (nêm vào nước riêu cho thơm)
Hành lá, rau mùi tàu (ngò gai), rau kinh giới, hoa chuối thái (trong miền Nam gọi là bắp chuối bào), giá đỗ, rau húng, rau muống
Bún
Dầu ăn (nếu nhà nào có tóp mỡ nữa thì ngon), muối, đường, bột ngọt, hạt nêm, nước mắm, mắm tôm (bún riêu cua phải có mắm tôm mới đúng vị), chanh, ớt.
Cách chế biến riêu cua đồng
Cua ngâm với nước muối loảng cho ra hết chất bùn (nếu cua mới bắt), rửa sạch bóc mai (lưng cua, phần này khêu lấy gạch cua rồi bỏ mai), bỏ yếm (phần bụng cua) đem giã nát cua, khi giã cua cho thêm chút muối để khỏi bị bắn ra ngoài, cua có vị đậm đà. Còn nếu mua cua ngoài chợ thì họ xay sẵn cho rồi.
Đậu hũ cắt vuông bằng 3 đầu ngón tay, đem chiên dòn để riêng. Khi chiên đậu, nhớ đun dầu ăn sôi nóng già thì mới cho đậu vào để cho đậu khỏi sác vỡ, không dính chảo. Chiên vàng đậu thì vớt ra.
Cà chua rửa sạch bổ múi cau
Các loại rau nhặt rửa sạch, rau muống chẻ ngâm nước muối, rau bắp chuối khi thái cho chút chanh và muối vào nước ngâm cho hết nhựa, trắng chuối, các loại rau thơm rửa sạch.
Cách nấu:
Cua đồng đem lọc lấy nước, bỏ bã. Đem đun sôi vớt thịt. Khâu này khá quan trọng ảnh hưởng đến hình thức của bún riêu cua, khi mới đun các bạn khuấy đều để thịt cua không bị dính đáy nồi, đun nỏ lửa cho thịt cua chín nổi lên mặt nước, sau đó nhẹ nhàng dùng muỗng vớt thịt cua ra bát, không được để to lửa vì thịt cua sẽ vỡ ra nước.
Hành phi thơm vớt ra bát (cái này chút cho trực tiếp vào bát bún riêu cho dậy mùi)
Đem cà chua xào kỹ cho ra màu (3 quả cà chua), tạo màu hấp dẫn cho món bún riêu cua, khi xào cho chút hạt nêm, bột ngọt, một chút nước mắm cho thơm và đậm. Xào chín thì chi gạch cua vào chưng cùng, các bạn lưu ý là nên bỏ chút thời gian ra khêu gạch cua vì có gạch cua vị nước bún riêu sẽ thơm hẳn và có màu sắc vàng ngậy.
Cho nước mẻ và mấy con tôm khô vào nồi cua đun lúc nãy, đun sôi cho 2 quả cà chua đã bổ múi cau vào đun sôi nhỏ lửa, bạn cho tiếp đậu hũ chiên, vào nồi, rồi cho nước sốt cà chua lúc nãy vào chung 1 nồi,, đun sôi nêm các gia vị muối, bột ngọt, đường, hạt nêm, 1/2 muỗng mắm tôm. Nêm khi nào vừa ăn thì đun nhỏ lửa để nóng.
Cách trình bày:
Bún trụng cho nóng rồi bỏ vào tô, múc nước riêu cua đổ ngập bún vớt đậu bỏ chung, cho thịt cua lúc trước đã vớt ra tô, hành phi, nêm hành, ngò đã thái sẵn, khi ăn, khi ăn ăn kèm rau sống và các loại chanh, ớt tuỳ khẩu vị của mỗi người.
Gia đình nào muốn ăn thêm thịt hoặc chả thì có thể cho thêm vào tuỳ theo sở thích. Tuy nhiên, tôi chỉ thích ăn cua nguyên chất, ăn kèm với rau sống là ngon rồi, cho thịt vào nó mất đi vị nguyên bản.
Yêu cầu của nước dùng: Nước riêu chua thanh, ngọt vị cua, thơm vị hành phi, ngậy của tóp mỡ (nếu có). Màu nước vàng óng, đẹp mắt, rau tươi ngon.